จินตคณิต : การสร้างกระบวนการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ “สมอง” เป็นสิ่งมหัศจรรย์ ที่เมื่อได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่องนั้น จะส่งผลสำคัญต่อกระบวนการเรียนรู้และพัฒนาการต่าง ๆ ของเด็ก

ปัญหาลูกขาดสมาธิ หยุกหยิก หลุกหลิก ไม่อยู่นิ่งกับที่ น่าจะเป็นอีกหนึ่งปัญหายอดฮิตที่ครูพิมได้ยินจากพ่อ ๆ แม่ ๆ อยู่บ่อย ๆ ค่ะ และแน่นอนว่า หลาย ๆ ครั้ง คุณพ่อคุณแม่ก็เกิดความกังวลว่า ลูกเราจะเป็นสมาธิสั้นรึเปล่านะ หรือลูกเรามีปัญหาด้านพัฒนาการนะ หรือที่จริง ลูกเราก็เป็นเพียงเด็กซน ๆ คนหนึ่ง

แต่การที่เราจะสร้างกระบวนการเรียนรู้ที่ดีให้กับเด็กคนหนึ่งได้นั้น เราจะต้องทำความเข้าใจถึงกระบวนการทำงานของสมองและการจัดการเรียนรู้เสียก่อนว่าประกอบด้วยอะไรบ้าง เพื่อช่วยให้การจัดการเรียนรู้นั้นเกิดประสิทธิภาพมากที่สุด

เราลองมาดูกันนะคะว่า องค์ประกอบนี้มีอะไรบ้างจำแนกได้ดังนี้

การสร้างความสนใจอย่างต่อเนื่อง
สมองสามารถจดจ่อ หรือให้ความสนใจต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่งอย่างเฉพาะเจาะจง และต่อเนื่องโดยปราศจากการถูกรบกวนจากสิ่งเร้ารอบข้าง ตัวอย่างของความสนใจ เช่น เราสามารถจดจ่อ และให้ความสนใจกับการอ่านหนังสือ และเล่นเกมได้ในระยะเวลานาน โดยเราไม่ได้หันเห หรือหันไปสนใจสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่รอบตัวเรา

การเลือกที่จะสนใจสิ่งใด
สมองสามารถเลือกที่จะสนใจเพียงเรื่องใดเรื่องหนึ่งเมื่อเราอยู่ในสถานการณ์ที่มีหลายสิ่งเกิดขึ้นพร้อมกัน หรือมีหลายอย่างให้สนใจ สิ่งนี้จะเกิดขึ้นเมื่อเราให้ความสนใจ และสามารถจดจ่ออยู่กับการอ่านหนังสือได้ ในขณะที่นั่งอยู่ในห้องที่กำลังเปิดโทรทัศน์หรือวิทยุเสียงดัง

การเปลี่ยนความสนใจ
สมองสามารถเปลี่ยนความสนใจสลับไปมาในงานที่จะต้องใช้ความสามารถของสมองที่แตกต่างกันได้ เช่น เราอาจจะต้องหันเห หรือเปลี่ยนความสนใจของสิ่งที่กำลังทำอยู่ไปทำในอีกสิ่งหนึ่ง เช่น ขณะที่นั่งพิมพ์งานคอมพิวเตอร์ แล้วไปรับโทรศัพท์กระทันหันเมื่อมีคนโทรเข้ามา หรืออาจจะต้องจดรายงานการประชุม ในขณะที่ต้องฟังการประชุมไปด้วย

ช่วงความสนใจตามวัย
ในการจัดกระบวนการเรียนรู้ของสมองนั้น ตัวแปรสำคัญก็คือ เกณฑ์ช่วงความสนใจ ที่มีอายุเป็นตัวแปรสำคัญ เมื่ออายุน้อย ช่วงความสนใจต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่งจะมีระยะสั้น ต่อเมื่ออายุเพิ่มมากขึ้น ช่วงความสนใจก็จะเพิ่มระยะเวลาที่ยาวนานขึ้น ซึ่งหากพ่อแม่หรือคุณครูผู้สอนมีความเข้าใจ ก็เกิดประโยชน์อย่างมากต่อการจัดกระบวนการเรียนรู้ และกำหนดทิศทางการสอนเพื่อต่อยอดพัฒนาการของเด็กได้อย่างเหมาะสม